Աթաբեկ Խնկոյան

Մի անգամ
Առյուծ արքան
Մռնչում էր կողի ցավից.
Գազանները ամեն կողմից
Եկան հիվանդ արքային տեսնելու,
Բայց մեջներին չկար աղվեսը:
Էնտեղ մեկ էլ
Մի պառավ գել
Ասավ. – Արքա,
Ախր ի՞նչ կա,
Որ աղվեսը`
Հաճուճ-մաճուճ
Թիզ ու կեսը,
Քեզ չի հարգել,
Տես, չի եկել:
Ցավը թողած`
Արքան գոռաց,
Թե` հա թռեք,
Էն ըմբոստին
Մոտս բերեք:
Հինգ, վեց
Գազան
Ելան հասան,
Էն աղվեսին
Մի կերպ գտան,
Պատճառն ասին,
Բերին ատյան:
Արքան գոռաց.
— Ո՞ւր ես, մեռած…
— Ասեմ ձեռաց,
— Աղվեսն ասաց.
— Տեր վեհափառ,
Խնդիրս առ,
Որ լսեցի` դու հիվանդ ես,
Էլ ինչ ասեմ, ինձ հո գիտես,
Ինչպես գլխիս կրակ վառած
Եվ պատանս էլ թևիս առած
Հա էստեղ,
Հա էնտեղ,
Վերջը գտա
Ցավիդ դեղը,
Գելի մորթին արա մուշտակ,
Միսը` շորվա, խմի տաք-տաք,
Քրտնեց կողդ,
Կանցնի դողդ:
Որ չտվեց էսպես թելին,
Իսկույն գետին դրին գելին:
Արքան հագավ գելի կաշին,
Միսը կերավ նախաճաշին:
Քրտնեց կողը,
Անցավ դողը
Մեջտեղ գնաց
Զրպարտողը:

Հարցեր և առաջադրանքներ:

1. Դո՛ւրս գրիր քեզ անծանոթ բառերն ու բառարանի օգնությամբ բացատրի՛ր:
2. Ինչպիսի՞ն էր ստեղծագործության աղվեսը:Հաճուճ-մաճուճ Թիզ ու կես։
3. Ինչպիսի՞ն էր ստեղծագործության գայլը: Գայլի մորթին ու միսը բուժիչ էին առյուծի համար։
4. Ստեղծագործությունից դուրս գրի՛ր 3-ական միավանկ և երկվանկ բառ:
   մեռած, ձեռաց, ասաց․ տաք, գայլ, վեց։
5. Տրված բառերի հականիշները գրի՛ր.
   Վախկոտ — համարձակ
   Մեղավոր — անմեզ
   Հիվանդ —առողջ
   Ուժեղ – թույլ
   Պառավ – երիտասարդ
6. Շարունակի՛ր ըստ օրինակի.
   Օրինակ՝ ցավ-ցավել
   Հիվանդ – հիվանդանալ
   Դող – դողացնել
   Նախաճաշ – նախաճաշել
   Քրտինք – քրտնել
   Հագուստ –հաքնվել

Երբ Արևը մայր է մտնում, երկինքը մթնում է, և այնտեղ հայտնվում են աստղերը: Դրանք անթիվ-անհամար են: Այնքան շատ, որ ինչքան էլ ուզենանք, չենք կարողանա հաշվել: Դա միայն գիտնականները կարող են անել: Բայց գիտե՞ ք, որ իրականում աստղերն էլ Արևի նման մեծ են, Արևի նման պայծառ ու տաք: Այսինքն` նրանք բոլորն էլ հրեղեն վիթխարի
գնդեր են, ինչպես Արևը: Բայց աստղերը մեզանից միլիոն անգամ ավելի հեռու են, քան Արևը: Իսկ մեզ մոտիկ, սեղանին դրված մոմի լույսն ավելի պայծառ է երևում, քան հեռվում գտնվող մեքենայի կամ խարույկի պայծառ լույսը: Այդ է պատճառը, որ աստղերը մութ երկնքում ընդամենը թույլ լույս արձակող կետեր են թվում:
Հարցեր և առաջադրանքներ

1. Դուրս գրի՛ր անծանոթ բառերը և էլեկտրոնային բառարանի օգնությամբ բացատրի՛ր:
2. Շարունակի՛ր.
   Երբ Արևը մայր է մտնում, երկինքը մթնում է, և այնտեղ հայտնվում են աստղերը։
   Բայց աստղերը մեզանից միլիոն անգամ հեռու են, քան Արևը։
   Այդ է պատճառը, որ աստղերը մութ երկնքում ընդամենը թույլ լույս արձակող կետեր են թվում։

Երկնքում Արևն ու Լուսինը նույն մեծության են թվում։
Բայց չէ՞ որ ամեն ինչ հեռավորությունից է կախված․ հեռվում սավառնող մեծ ինքնաթիռը մեզ ավելի փոքրիկ է թվում, քան մեր կողքին նստած թռչնակը։
Արևը մեզանից շատ ավելի հեռու է, քան Լուսինը։ Դրա փոխարեն այն ավելի մեծ է Լուսնից։ Լուսնի մակերևույթը տխուր տեսք ունի։ Այն շատ մուգ գույնի է և ծածկված է մեծ ու փոքր փոսերով։ Լուսնի վրա նաև լեռներ կան։ Փոսերը մ եզ երևում են մուգ կետերի տեսքով։ Լեռներն էլ սրագագաթ չեն, մի տեսակ կլոր տեսք ունեն։ Լուսնի վրա ո՛չ օդ կա, ո՛չ ջուր։ Պարզ է, որ այնտեղ կյանք չի կարող լինել։ Լուսինն իր լույսը չունի․ այն ընդամենը փոխանցում, անդրադարձնում է արևի՝ իր վրա ընկած լույսը։

Հարցեր և առաջադրանքներ

1. Դուրս գրի՛ր անծանոթ բառերը և էլեկտրոնային բառարանի օգնությամբ բացատրի՛ր:
2. Արևն է մեզանից հեռու, թե՞ լուսինը: Արևը մեզանից ավելի հեռու է։
3. Արևն է ավելի մեծ, թե՞ լուսինը: Արևը ավելի մեծ է քան Լուսինը։
4. Շարունակի՛ր.
   Արևը մեզանից շատ ավելի հեռու է, քան Լուսինը
   Այն շատ մուգ գույնի է և ծածկված է մեծ ու փոքր փոսերով
   Լուսնի վրա ոչ օդ կա, ոչ ջուր
   Լուսինն իր լույսը չունի այն ընդամենը փոխանցում է անդրադարձնում է արևի՝ իր վրա ընկած լույսը

шар — шары
гриб — грибы
стол — столы
сад — сады
куст — кусты
парта — парты
слива — сливы
кукла — куклы
школа — школы
класс — клссы
комната —комнаты
ваза —вазы

бил — был
мил — мыл
вил — выл
Нил — ныл
сито —сыто
мишка — мышка

1. Հաշվի՛ր արտահայտության արժեքը:

• 21: 7 + 42 : 7 + 35 : 7 +63 : 7 =3+6+5+9=22

80: 8 + 64 : 8 + 32 : 8 + 16 : 8 =10+8+4+2=24

81: 9 + 36 : 9 + 27 : 9 + 63 : 9 =9+4+3+7=23

2. Հաշվի՛ր արտահայտւթյան արժեքը:

30 x 40 =120                   20 x 70 = 1400

300 x 8 =2400                40 x 90 =3600

8 x 700 =5600                900 x 5 =4500

70 x 30 =2100                30 x 30 =900

80 x 50 =4000                60 x 700= 42000

3. Լուծի՛ր խնդիրները:

Դպրոցով 3 ավտոբուսով և 4 մարդատար մեքենայով էքսկուրսիա գնացին։ Ամեն ավտոբուսի մեջ 15 մարդ էր նստել, իսկ ամեն մեքենայի մեջ՝ 5 մարդ։ Քանի՞ մարդ էր էքսկուրսիա գնացել։

Լուծում

1.3×15=45

4×5=20=65

Պատ.՝65

4. Գրապահարանն ունի 8 դարակ։ 5 դարակներից յուրաքանչյուրում կա 9 գիրք, իսկ մնացած դարակներից յուրաքանչյուրում՝ 10 գիրք։ Գրապահարանում քանի՞ գիրք կա։

Լուծում

1.9×5=45

2.8-5=3

3.10×3=30

4.45+30=75

Պատ.՝75

Մի դարավոր կաղնու տակ

Խոզը՝ ագահ ու անհագ,

Այնքան կաղին զխտվեց,

Որ ցած ընկավ ու փռվեց:

Զարթնեց քնից ուտակից

Ծառը փորեց արմատից:

-Ինչես անում,այ անգետ,-

Ագռավն ասաց վերևից,-

Խաղես անում ծառի հետ,

Կչորանա արևից:

-Չորանում է՝ չորանա

Ինձ ինչ օգուտ՝ զորանա,

Միայն կաղին ունենամ,

Ուտեմ, պառկեմ, գիրանամ:

-Այ ապերախտ կենդանի,

Ով քեզ նման վիզ ունի,

Իր կույր աչքով չի տեսնի,

Որ կաղինը հյութալի

Լոկ այս ծառն է ձեզ տալի,-

Ագռավն ասաց խոզուկին,

Էն կախ գլուխ կուզիկին:

Առակից դուրս գրիր այն քառատողը, որտեղ կա՝ չորանա, զորանա, ունենամ, գիրանամ բառերը:

-Չորանում է՝ չորանա

Միայն կաղին ունենամ,

Ուտեմ, պառկեմ, գիրանամ: 

Ինձ ինչ օգուտ՝ զորանա,

Գրի՛ր բառեր որոնք սկսվում են օ և ո տառերով:

ոզնի, ոտք, ոտանավոր, որսորդ, օվկիանոս, օր, օրացույց, օդ, օդաչու, օղակ, օձ, օդապարիկ։

Նախադասությունը լրացրո՛ւ:

Իմ գնդակը գլորվում է, որովհետև նա կլոր է:

Ընկերս եկավ մեր տուն, որ ինձ հետ  խաղ անի:

Թռչունները չվում են տաք երկրներ, որովհետև եղանակը ցրտում է:

1. Հաշվի՛ր արտահայտության արժեքը:

45 : 9 + 36: 9 =9

81: 9 + 18: 9 =11

72: 9 + 27: 9=11

9: 9 + 90 : 9=11

42: 6 + 54: 6 =16

12: 6 + 36: 6 =8

6: 6 + 60 : 6 =11

48: 6 + 24 : 6 =12